Ý nghĩa và cách bày mâm ngũ quả ngày Tết 2025

Mâm ngũ quả ngày Tết là một biểu tượng sâu sắc trong văn hóa Việt Nam, mang trong mình không chỉ giá trị về mặt tâm linh mà còn là sự gắn kết với gia đình và tổ tiên. Từ lâu, mâm ngũ quả đã trở thành một phần không thể thiếu trong không khí ngày Tết, thể hiện sự thành kính đối với ông bà tổ tiên và cầu mong một năm mới may mắn, bình an, và thịnh vượng.

*Mâm ngũ quả ngày tết gồm nhiều loại hoa quả khác nhau tuỳ vùng miền*

Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả không đơn thuần là một mâm trái cây được bày biện trên bàn thờ tổ tiên, mà còn là biểu tượng của ngũ phúc lâm môn trong tín ngưỡng dân gian. Theo quan niệm của người Việt, số 5 tượng trưng cho ngũ hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, mỗi hành đều mang một ý nghĩa riêng biệt, như sự thịnh vượng, trường thọ, may mắn, tài lộc, và hòa bình. Vì vậy, mỗi loại quả trong mâm ngũ quả mang theo những thông điệp đầy hy vọng cho một năm mới an khang.

Mâm ngũ quả bao gồm 5 loại quả khác nhau, mang ý nghĩa tài lộc, sum vầy, hạnh phúc. Khi bày biện mâm ngũ quả, người ta thiên về ý nghĩa trang trí chứ không mang ý nghĩa tâm linh nhiều.

Các loại quả phổ biến trong mâm ngũ quả ngày Tết như chuối, bưởi, đào, táo, quýt, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài đều mang những ý nghĩa đặc trưng. Ví dụ, quả bưởi vàng tượng trưng cho sự giàu có và may mắn, trong khi quả đào lại là biểu tượng của sự thăng tiến trong công việc. Quả mãng cầu (na) mang ý nghĩa về sự thuận lợi, suôn sẻ trong mọi việc, trong khi quả sung thể hiện mong muốn mọi sự sung túc, đủ đầy.

*Tùy vào từng vùng miền khác nhau để lựa chọn loại quả thích hợp cho mâm ngũ quả từng miền.*

Mâm ngũ quả qua các miền

Mặc dù mâm ngũ quả là một hình thức truyền thống chung cho cả ba miền Bắc, Trung, Nam, nhưng cách chọn và bày trí của mỗi miền lại có sự khác biệt rõ rệt.

Miền Bắc: Mâm ngũ quả ở miền Bắc thường tuân thủ nguyên tắc ngũ hành, với các quả có màu sắc tương ứng với các hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Chuối xanh được đặt ở vị trí dưới cùng, thể hiện sự sum vầy và ấm áp của gia đình. Các loại quả khác như bưởi, phật thủ, và ớt được bày xung quanh để mang đến may mắn và phúc lộc. Mâm ngũ quả miền Bắc đặc trưng với sự hài hòa giữa các màu sắc rực rỡ.

Mâm ngũ quả miền Bắc thông thường là: chuối, bưởi, hồng, đào, quýt, lê... Trong đó, chuối luôn là loại quả cần có ở mọi mâm ngũ quả miền Bắc. — *Mâm ngũ quả miền Bắc thông thường là: chuối, bưởi, hồng, đào, quýt, lê… Trong đó, chuối luôn là loại quả cần có ở mọi mâm ngũ quả miền Bắc.*

Miền Trung: Mâm ngũ quả ở miền Trung đơn giản hơn, không quá cầu kỳ về hình thức, nhưng vẫn đầy đủ những quả như thanh long, chuối, dứa, và mãng cầu. Đặc trưng của miền Trung là sự giản dị và thành tâm trong việc bày biện mâm ngũ quả, thể hiện tấm lòng hướng về tổ tiên.

*Các loại quả thường thấy trong mâm ngũ quả miền Trung là thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt*

Miền Nam: Người miền Nam lại đặc biệt chú trọng đến sự đầy đủ và sung túc, nên mâm ngũ quả ở đây thường có sự xuất hiện của các quả như đu đủ, dừa, xoài, mãng cầu, sung. Một đặc điểm không thể thiếu là sự hiện diện của cặp dưa hấu, với hy vọng một năm mới “cầu sung vừa đủ xài.”

*Mâm ngũ quả đơn giản ngày Tết vừa đẹp, vừa đơn giản*

Cách chọn và bày trí mâm ngũ quả

Khi chọn trái cây cho mâm ngũ quả, điều quan trọng là phải chú ý đến độ tươi ngon của quả. Trái cây cần còn cuống, không bị dập, trầy xước và có màu sắc tươi sáng để đảm bảo sự bền lâu trong suốt những ngày Tết. Đồng thời, gia chủ cũng cần lưu ý chọn quả còn xanh, chưa chín hẳn để không bị hư hỏng trong quá trình bày biện.

*Nên lựa những quả già nhưng chưa chín hẳn để khi bày mâm ngũ quả, quả chín tới và không bị thối.*

Về cách bày trí, mâm ngũ quả miền Bắc thường có chuối đặt dưới cùng, như bàn tay nâng đỡ các quả khác. Các loại quả khác sẽ được xếp theo một bố cục cân đối, sao cho hài hòa về mặt phong thủy. Ở miền Nam, mâm ngũ quả được bày trí theo hình tháp, với cặp dưa hấu đặt ở hai bên, tạo nên một không gian trang trọng và đầy ý nghĩa.

*Mâm ngũ quả ở miền Trung khá đơn giản, có gì lễ đấy.*

*Mâm ngũ quả miền Nam khá đơn giản với ý nghĩa “Cầu vừa đủ xài sung”*

*Hình ảnh chuối và ớt trong mâm ngũ quả là nét đặc sắc ở miền Bắc*

Kiêng kỵ và lưu ý khi bày trí mâm ngũ quả

Trong khi mâm ngũ quả mang nhiều ý nghĩa tâm linh và văn hóa, cũng có một số kiêng kỵ mà gia chủ cần chú ý. Ví dụ, người miền Nam thường kiêng không cúng những quả như chuối, lê, hay táo vì cho rằng chúng mang điềm xui xẻo. Đồng thời, việc lựa chọn trái cây đã chín quá cũng không được khuyến khích vì nó có thể làm hỏng mâm ngũ quả và ảnh hưởng đến sự may mắn trong năm mới.

Mâm ngũ quả trong văn hóa hiện đại

Mâm ngũ quả không chỉ gắn liền với các gia đình trong ngày Tết, mà còn trở thành một phần không thể thiếu trong các lễ hội và du lịch Tết. Các du khách khi đến Việt Nam thường rất thích thú với hình ảnh những mâm ngũ quả đầy màu sắc, tượng trưng cho sự no đủ và phúc lộc. Bên cạnh đó, mâm ngũ quả cũng xuất hiện trong các tác phẩm nghệ thuật, như tranh dân gian hay thơ ca, mang một vẻ đẹp tinh túy, gần gũi với cuộc sống.

Mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ là một phần trong phong tục tập quán của người Việt, mà còn là một sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người với tổ tiên, và giữa gia đình với những giá trị truyền thống. Mỗi mâm ngũ quả đều mang một thông điệp về hy vọng, sự đầy đủ, và thịnh vượng, mở ra một năm mới với những ước mong tốt lành nhất.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn biết cách chuẩn bị mâm ngũ quả 3 miền chỉn chu là như thế nào. Chúc bạn thực hiện thành công và có một năm mới thật an khang, thịnh vượng.